Kunsteducatie
Gaby Bovelander, kunstenaar en docent, grondlegger van de kunsteducatie in Apeldoorn
Haar opleiding kreeg zij aan de Akademie voor Beeldende Kunsten te Arnhem. Daarna ging ze vrij werken en lesgeven. Ze kreeg opdrachten om ontwerpen te maken en uit te voeren op het gebied van de monumentale kunst: intarsia ’s en wandschilderingen op schepen, sgraffito’s en mozaïeken op gebouwen onder andere in Apeldoorn.
In 1957 presenteerde zij zich met haar eerste tentoonstellingen in de zaal van het museum ‘Kunst en Historie’ van de gemeente Apeldoorn en in de schaapskooi van Hoog-Buurlo. Er volgden in de loop der jaren exposities in binnen- en buitenland.
In het begin van de jaren zestig werd ze freelance docent tekenen en schilderen bij de Stichting Vorming Werkende Jeugd in Apeldoorn. In 1966 nam ze het initiatief om een soort ‘kunstschool’ op te richten. Ze vroeg een aantal collega’s om medewerking. Gaby huurde een pand achteraan in het steegje tussen de sigarenwinkel en het voormalig stadskantoor. Het was erg verwaarloosd, maar centraal gelegen en had de sfeer die haar voor ogen stond om les te gaan geven. Met een aantal enthousiaste vrijwilligers werd het geheel bruikbaar en gezellig gemaakt. Er kwam publiciteit, de opzet werd welwillend begroet. Burgemeester Des Tombe, die de ‘kunst’ een warm hart toedroeg, opende in 1967 de ‘School voor Kunst en Kunstnijverheid’.
Eerder waren in Apeldoorn al meerde pogingen gedaan om een creatief centrum op te richten. Die pogingen strandden op ruimtegebrek en het ontbreken van subsidie. Een aantal initiatiefnemers die wisten van het bestaan van creativiteitscentra in andere gemeenten hebben samen met Gaby en andere kunstenaars een plan ontworpen om tot een grootschaliger centrum te kunnen komen waaraan, zowel het rijk als de gemeente, financiële medewerking zouden willen verlenen. Er bestonden een aantal voorwaarden waaraan moest worden voldaan zoals onder andere de deskundigheid en bevoegdheid van de medewerkers. In de voorbereidingstijd kreeg het toekomstig bestuur van dit centrum ondersteuning van de ambtenaar culturele zaken van de gemeente Apeldoorn.
Henk Ronner, lid van het bestuur van de stichting in oprichting en grafisch ontwerper/eigenaar van bureau Tik Design, ontwierp de naam en het logo.
Gaby met haar medewerkers en cursisten alsmede de ruimten waarin zij werkten, werden onderdeel van het nieuwe centrum. De gemeente stelde een gedeelte van het voormalig stadskantoor ter beschikking zodat de – zo nodige – outillage kon worden uitgebreid. In 1971 ging ‘De Doekom’ (kom en doe) van start.
Doekom, maart 1989
Gaby ging part-time aan de slag als docent tekenen en schilderen en glas in lood en nam tot 1984 ook het stafdocentschap van de vakgroep tekenen en schilderen op zich. In 1984 heeft zij het stafdocentschap overgedragen aan Lies van de Beek, maar ze bleef als docent zo’n vijf tot zes groepen per week begeleiden. In 1990 nam zij afscheid van de toen nog geheten ‘Doekom’.
In 1995 werd de eerste accommodatie aan het Raadhuisplein verlaten en werd ‘De Doekom’, samen met de Apeldoornse Muziekschool, Gigant en de Kunstuitleen gehuisvest in het nieuwe gebouw, het ‘Huis voor Schoone Kunsten’ aan de Nieuwstraat. In 1996 zijn de Doekom en de Apeldoornse Muziekschool gefuseerd tot één instelling met de naam ‘Markant, centrum voor kunsteducatie Apeldoorn’. Deze instelling zette het werk voor met een groot en divers aanbod van activiteiten.
In 2017 ontstond er een nieuwe fusie tussen Markant en Gigant (Goede Ideeën Gaan Alsnog Nooit Teloor) en ging de instelling verder onder de naam ‘Gigant, Markant in cultuur’. In kort bestek de ontwikkeling van de kunst- en cultuureducatie in Apeldoorn, van de ‘School voor Kunst en Kunstnijverheid’ tot een centrum waar cultuureducatie, film en podiumkunsten samen onderdak hebben gevonden.
Gaby is in de eerste plaats echter beeldend kunstenaar gebleven. Daarvan getuigt haar omvangrijk werk en de tentoonstellingen in binnen- en buitenland. Zij heeft velen gestimuleerd om zich met de beeldende kunst bezig te gaan houden. Nog altijd begeleidde zij in de wintermaanden groepen op haar atelier in Hoog Soeren. Met als resultaat in de jaren negentig bijna iedere twee jaar een gezamenlijke expositie in de galerie ‘Marialust’ in Apeldoorn.
Tot vlak voor haar dood heeft zij in haar atelier een groep begeleid.